Bulong Đuôi Cá Là Gì? Cấu Tạo và Tác Dụng Trong Xây Dựng Công Trình

Trong xây dựng công nghiệp hiện nay, đặc biệt là các công trình sử dụng kết cấu thép, độ ổn định của hệ cột đóng vai trò quyết định đến chất lượng tổng thể. Để đảm bảo liên kết giữa móng bê tông và chân cột thép, các nhà thầu sử dụng một loại chi tiết đặc biệt có tên bulong đuôi cá. Đây là bộ phận tuy nhỏ nhưng lại mang giá trị lớn về mặt chịu lực, an toàn và tuổi thọ của công trình.

1. Bulong Đuôi Cá Là Gì?

Bulong đuôi cá (Anchor Bolt dạng đuôi cá) là loại bulong chôn sẵn vào móng bê tông, dùng để cố định chân cột thép hoặc chân đế thiết bị công nghiệp. Điểm nhận dạng quan trọng nhất của loại bulong này là phần đuôi có dạng mở rộng như “đuôi cá”, giúp tăng diện tích tiếp xúc và độ bám của bulong trong bê tông.

Loại bulong này thường được sử dụng trong:

Kết cấu thép nhà xưởng – nhà kho
Nhà máy sản xuất và kho logistics
Trạm điện, tháp thép, kết cấu truyền tải
Công trình công nghiệp nặng
Đế máy móc thiết bị
Kết cấu dầm – giàn không gian

Bulong đuôi cá là chi tiết không thể thiếu trong ứng dụng xây dựng tại các đại công trình lớn

2. Cấu Tạo Của Bulong Đuôi Cá

Một bộ bulong đuôi cá tiêu chuẩn gồm các chi tiết sau:

2.1 Thân bulong

Thân bulong là thanh thép tròn có ren phía trên. Vật liệu phổ biến:

Thép cacbon CT3
Thép hợp kim C45
Thép cường độ cao 8.8, 10.9

Thân bulong được ren dài hoặc ren nửa tùy theo yêu cầu lắp đặt bản mã chân cột.

2.2 Phần đuôi (đuôi cá)

Đây là bộ phận quan trọng nhất, có hình dạng mở rộng hai bên, tương tự đuôi cá. Đuôi thường được hàn chắc chắn vào thân bulong nhằm:

Tăng diện tích tiếp xúc trong bê tông
Giảm nguy cơ trượt hoặc nhổ bulong
Phân bổ lực đều khi chịu tải động

Dạng đuôi cá có thể là:

Bản thép dẹt mở rộng
Bản mã hàn chữ T hoặc chữ thập
Kiểu gân tăng ma sát

2.3 Đai ốc – long đen

Khi lắp dựng, bulong sẽ được siết chặt bằng 2 đai ốc và 2 long đen để tạo liên kết kép, vừa chống tuột ren vừa tăng độ ổn định khi chịu lực.

2.4 Bản mã (plate)

Trong nhiều dự án, bản mã được gia công đi kèm bulong tạo thành một cụm. Bản mã giúp đảm bảo vị trí lắp đặt chính xác, hạn chế sai số khi đặt bulong trong móng.

Cấu tạo hoàn chỉnh của 1 cụm bulong đuôi cá

3. Nguyên Lý Hoạt Động Của Bulong Đuôi Cá

Khi bulong được đặt vào móng và đổ bê tông:

Phần đuôi cá sẽ neo chặt trong khối bê tông
Khi cột thép chịu tải, lực sẽ truyền xuống đuôi cá
Đuôi cá phân phối lực ra diện tích lớn hơn → tránh hiện tượng “kéo tuột”

So với bulong thẳng thông thường, bulong đuôi cá có khả năng:

Chống lực nhổ tốt hơn
Chịu mô-men uốn cao hơn
Không cần thêm các chi tiết neo phức tạp

4. Tại Sao Bulong Đuôi Cá Quan Trọng Trong Xây Dựng?

4.1 Đảm bảo an toàn kết cấu

Trong nhà thép, mọi lực đều truyền xuống hệ cột. Nếu phần chân cột không ổn định, công trình có thể:

Lún lệch
Biến dạng chân cột
Nứt móng bê tông
Gãy ren bulong

Bulong đuôi cá giúp loại bỏ rủi ro này bằng khả năng neo chắc chắn.

4.2 Tăng tốc độ thi công

Vì bulong đuôi cá được gia công theo bản vẽ thiết kế, bản mã định vị chính xác nên:

Lắp dựng nhanh hơn
Sai số thấp
Tiết kiệm thời gian hiệu chỉnh chân cột

Đối với nhà máy diện tích lớn (20.000 – 100.000 m²), việc tiết kiệm vài ngày thi công giá trị rất lớn.

4.3 Độ bền và tuổi thọ cao

Bulong đuôi cá thường được mạ kẽm nhúng nóng chống gỉ, đảm bảo tuổi thọ:

15 – 30 năm trong môi trường bình thường
10 – 15 năm trong môi trường hóa chất, hơi muối

5. Tiêu Chuẩn Kỹ Thuật Khi Sản Xuất Bulong Đuôi Cá

Để đảm bảo chất lượng, bulong đuôi cá thường tuân theo:

BS 1139 (Anh) – tiêu chuẩn vật tư giàn giáo, bulong
DIN 933/934 (Đức) – tiêu chuẩn bulong – đai ốc
TCVN – tiêu chuẩn Việt Nam

Các yêu cầu kỹ thuật chính:

Cường độ vật liệu thép
Tiêu chuẩn mối hàn
Độ sâu ren và sai số ren
Sai số chiều dài ±1mm
Kiểm tra siêu âm mối hàn

6. Ứng Dụng Thực Tế Của Bulong Đuôi Cá

Bulong đuôi cá xuất hiện trong hầu hết các dự án:

Nhà máy sản xuất Rạng Đông – Hòa Lạc
Nhà máy thép Hòa Phát
Khu công nghiệp Quế Võ, Yên Phong (Bắc Ninh)
Nhà máy Samsung, Canon, VinFast
Dự án kho lạnh và kho hàng E-Logistics

Đặc biệt trong các dự án nhà máy FDI, yêu cầu tiêu chuẩn rất khắt khe, bulong đuôi cá được ưu tiên thay cho bulong thẳng thông thường.

7. Quy Trình Thi Công Bulong Đuôi Cá

Các bước cơ bản:

Xem bản vẽ, xác định kích thước – khoảng cách
Gia công cụm bulong kèm bản mã
Định vị bulong bằng hệ thống cột chống
Đổ bê tông
Kiểm tra tim, cao độ, sai số
Lắp dựng chân cột thép

Sai lệch tối đa cho phép thường:

±2mm theo trục
±1mm theo cao độ ren

Kết Luận

Bulong đuôi cá là chi tiết nhỏ nhưng giữ vai trò mấu chốt trong hệ kết cấu thép của công trình công nghiệp. Nhờ thiết kế thông minh, khả năng chịu lực cao và độ ổn định khi neo trong bê tông, sản phẩm này giúp đảm bảo an toàn, đẩy nhanh tiến độ thi công và kéo dài tuổi thọ công trình.

Trong bối cảnh xây dựng hiện đại, việc lựa chọn đúng loại bulong phù hợp tiêu chuẩn kỹ thuật không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn là yếu tố quyết định thành công của dự án.

Tin tức